Forex Nedir?

Döviz Piyasası veya “Foreks (Forex)” piyasası, 2 trilyon US $’nı aşan ortalama günlük cirosu ile dünyanın en geniş ve büyük finans piyasasıdır.


Foreks (Forex), para birimlerinin değiş tokuş edildiği ve işlem yapıldığı bir arenadır. Dünyanın dört bir yanındaki yatırımcılar, döviz değerlerinin piyasadaki haberler ve olan bitenden etkilenerek veya piyasa spekülasyonlarının bir sonucu olarak değişiklik göstermelerinden kâr elde etmek isteği ile döviz alır veya satarlar.

Foreks (Forex) İşlemi Nedir?

Foreks (Forex), eş zamanlı bir alış ve satış işlem süreciyle bir para birimini diğer bir para birimiyle değiş tokuş etmekten ibarettir. Örneğin, bir kurum veya kişi bir para birimini diğer bir para birimiyle değiş tokuş ettiğinde, aslında eşit değerde veya belirli bir değişim oranında yeni bir para satın alıp aynı zamanda ellerindeki parayı da satmış olur.

Döviz değişim oranı iki para birimi arasındaki nispi değerdir. Diğer bir deyişle, bir para biriminden bir birim alım ya da satım yapabilmek için diğer para biriminden gerekli olan miktardır.
Buna aynı zamanda eşleme denir; EUR/USD = 1.3250 demek 1 Avro karşılığında 1.3250 US doları takas yapılabilir demektir.

Tersi bir eşleme de yapılabilir. Bu durumda ise kur, yabancı bir para birimiyle değiş tokuş edildiğinde 1 Amerikan dolarının ne kadar değer edeceğini ifade eder. Örneğin, USD/JPY = 103,00 demek 1 US doları karşılığında 103,00 Japon yeni alabilirsiniz demektir. Çapraz kur ise Amerikan doları dışındaki para birimleri arasındaki eşlemelerdir. EUR/JPY= 136,50 demek 1 avro karşılığında 136,50 Japon yeni alınabilir demektir.
Döviz Kuru Sistemleri

Temel olarak iki tür döviz kuru sistemi bulunmaktadir:

Esnek Döviz Kuru Sistemi

Esnek bir döviz kuru sisteminde mali otorite –merkez bankasi- yabanci para birimine olan talep ve arzi etkileyebilecek döviz kurunu ayarlar.

Sabit Döviz Kuru Sistemi
Sabit döviz kuru sisteminde, para birimleri asagi yukari hareket etmezler; bunun yerine belli bir oranda birbirlerine sabitlenmislerdir. Bunun saglanmasi için merkez bankasinin yerli ve yabanci para birimlerinden genis bir rezerve sahip olmasi gerekir. Yabanci para biriminin piyasa fiyatinda artmaya dogru bir egilim olur olmaz merkez bankasi fiyat artisini önleyebilecek bir miktarlarda o yabanci para biriminden satmak zorundadir.

Tam tersi bir durumda ise yabanci para biriminde düsüse dogru bir egilim olursa, merkez bankasi fiyat düsüsünü önleyebilecek bir miktarda yabanci para biriminden almak zorunda kalacaktir. Bu nedenle, sabit döviz kuru sisteminde, merkez bankasi yerli para birimini diger dövizler karsiliginda sabit bir orandan alip satmaya hazir olmalidir.

Döviz Fiyatlarını Etkileyen Başlıca Faktörler

Uluslararası ticaret ve yatırımlar döviz fiyatlarını etkileyen başlıca faktörlerdir. Diğer emtia piyasaları gibi ekonomik ve politik şartlar da işlemcilerin borsa takibi ve işlem yapma tarzlarına şekil vermede ciddi bir rol oynamaktadırlar. Günlük karar ve olaylara verilen tepkiler, işlemcilerin döviz alım satımları olarak yansır. Şayet zaman içerisinde çok sayıda işlemci aynı noktaya aynı tepkileri verirlerse daha hareketli Döviz fiyatları ortaya çıkacaktır. Bu hareketlilik diğer emtia piyasalarında daha çok zarara sebep olabilirken, Foreks’te önemli kâr marjları bulunmaktadır. İşlemcilerin döviz alma veya satma kararları çoğunlukla enflasyon, faiz oranları, politik nedenler, küresel olaylardan v.s. etkilenmektedir.

Tezgâh Üstü Piyasa

Foreks piyasası bir OTC (over the counter – tezgâh üstü) piyasadır. Yani, siparişlerin eşleştirildiği belli bir fiziksel yerleşim yeri, merkezi bir borsası ve takas saatleri olmayan bir piyasadır. Bunun yerine bir para biriminden diğerine işlem yapan bankalar, anonim şirketler ve kişilerinden oluşan elektronik bir network aracılığıyla 24 saat çalışmakta ve işlem gerçekleştirmektedir.

FX işlemcileri birbirleri arasında sürekli fiyat pazarlığı yapmaktadırlar ve sonuçta ortaya çıkan piyasa satış/alış fiyatları bilgisayara yüklenmekte ve resmi fiyat ekranlarında gösterilmektedir. Bankalar arasında fiyatlandırılan döviz kurları Inter-Bank Kurları olarak ifade edilmiştir.

Foreks piyasasının başlıca katılımcıları

Bankalar FX piyasasının başlıca katılımcılarıdır. Bankalar arası işlem, Foreks hacminin en önemli parçasını oluşturmaktadır. Bu piyasada, Reuters gibi ana bankalar, inter-bank brokerleri ve elektronik broker sistemlerini kullanarak birbirleriyle doğrudan işlem gerçekleştirmektedir. Bir banka ne kadar büyükse, diğer bankalarla kredi ilişkileri de o kadar iyi olacaktır. Bu da müşteri için daha iyi fiyatlandırma potansiyeli anlamına gelmektedir.
Merkez Bankaları, ülkelerinin para tedariklerini kontrol ederek, özellikle belli ekonomik hedeflere ulaşmak için işlem yapmaktadırlar. Özellikle de para rezerve hacmini işleterek, kendi paralarının finansal istikrarını etkileyecek veya devam ettirecek bir rol oynamaktadırlar. Yabancı tedarikçilerden eşya veya hizmet alımı gibi, uluslararası işlemleri gerçekleştirmek için büyük miktarda para değiş tokuşu yapan uluslararası anonim şirketler de Foreks piyasasında önemli rol oynamaktadır.
Yurt dışındayken paralarını ziyaret ettikleri ülkenin parasıyla değiş tokuş etme ihtiyacı olan yolcular da piyasada aktif rol oynamaktadır.

Döviz kuru dalgalanmalarından en çok nasiplenen yatırımcılar ve spekülatörler git gide Foreks piyasasındaki fırsatların farkına varmaktadırlar. Yaptıkları pek çok işlemin içinde riski ortadan kaldırmak için tasarlanmış bir tür yatırım stratejisi olan hedging (çitleme) bulunmaktadır.

Spot Foreks Döviz Futures (Vadeli İşlem) Karşılaştırması

Çok daha fazla işlemci pek çok nedenden dolayı Döviz Futures’dan spot Foreks’e geçiş yapmaktadır. Öncelikle, spot Foreks döviz futures’dan daha iyi likidite ve genellikle daha düşük işlem ücreti sunmaktadır. Dahası, spot Foreks’teki bankalar ve broker firmalar günün 24 saati fiyatlandırma hizmeti sunmakta ve Döviz Futures’da olduğu gibi NFA (National Futures Association – Ulusal Futures Birliği) gibi kuruluşlar yoluyla genellikle yüksek komisyonlar olarak müşteriye yüklenen yüklü ücretler bulunmamaktadır.
Spot Foreks işleminin mekanizması döviz futures’a benzemektedir. Bununla birlikte, önemli bir fark para ikililerinin fiyatlandırma şeklidir. Döviz futures, para birimlerini Amerikan doları na karşı fiyatlandırma yapmaktadır. Spot Foreks’te ise, bazen Amerikan doları döviz e karşı fiyatlandırılırken, bazen de döviz Amerikan dolarına karşı fiyatlandırılır. Örneğin, EUR/USD avro futures ile aynı şekilde fiyatlandırılmıştır. Bu demek oluyor ki Avro Amerikan dolarına bağlı olarak güçlenirse, Avro futures tırmanışa geçtikçe EUR/USD da yükselecektir.

Bununla beraber, spot Foreks’ te Japon Yeni, Amerikan doları Japon Yenine karşı fiyatlandırılmıştır. Hâlbuki tam tersi Japon Yen futures için geçerlidir. Böylece, eğer Japon Yeni Amerikan dolarına bağlı olarak güçlenirse, Japon Yeni Futures yükselirken spot USD/JPY düşecektir.
Spot Foreks’in kuralına göre ilk para birimi daima yönlendirme açısından ilk fiyatlandırılan olacaktır. Örneğin, EUR/USD’deki “EUR” ve USD/JPY’ deki “USD” fiyatlandırılmış para birimleridir.

Foreks İşlemlerinin Avantajları

24 Saat Piyasa


Foreks Piyasası hiç uyumayan bir piyasadır. Birbiri ardına açılan Avrupa, Asya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin ana piyasalarının sayesinde günün 24 saati aktif haldedir. İşlem odalarında işlemciler bu erişebilirliği sürdürmek amacıyla üç vardiya olarak çalışmalarını sürdürmektedir. İşlemciler, çalıştıkları brokerler ile gecelik işlemler için take-profit (kâr al) ve stop-loss (zarar durdur) emirleri bırakabilme şansına sahiptirler. Foreks piyasası Pazar’dan Cuma’ya kadar açık olup işlemcilere piyasa haberlerine anında tepki verebilme ve kendi işlem zamanlarını belirleme imkânı verir.